Tekst Kerk en Leven
DE RIDDERORDE VAN HET HEILIG GRAF ACTUELER DAN OOIT
Het verleden van de Ridderorde van het Heilig Graf gaat ver terug in de tijd, maar heeft vandaag nog steeds een bloeiend karakter door zijn 3 grote Christelijke bakens: de spiritualiteit, de broederlijkheid tussen de leden en het verlenen van een bijzondere bijstand, ook materieel, aan de Christenen van het Heilig Land.
Het was de kruisvaarder Godfried van Bouillon die in het jaar 1099, na de verovering van Jeruzalem de zorg over de Heilige Plaatsen toevertrouwd heeft aan een groep Kanunniken. Zij werden de behoeders van het Heilig Graf door er de liturgie te verzorgen en de pelgrims te ontvangen. Godfried van Bouillon duidde ook een aantal Ridders aan om de veiligheid te garanderen. Doordat deze beschermers op de plaats van het Heilig Graf tot Ridder werden geslagen, noemde men hen al vlug “ Ridders van het Heilig Graf “. In 1291 moesten de Christenen na hun nederlaag bij Akko het Heilig Land verlaten.
In de 14de eeuw kwam er een akkoord met de sultan van Egypte die het mogelijk maakte dat de Franciscanen de verschillende Heilige Plaatsen konden bewaken.
Ter plaatste waren zij de enige Christelijke Orde. Het is frappant dat zij de lijn tot op vandaag toe hebben kunnen doortrekken.
Van ridders van het Heilig Graf is pas echt sprake in de eerste helft van de 14de eeuw, nadat pelgrimstochten naar het land van de Heiland weer mogelijk waren. De Custos, of bewaker, was de enige gemachtigde van de Paus en kon pelgrims tot ridder wijden. Naast gelovigen uit alle windstreken was een belangrijk deel onder hen uit onze streken afkomstig. Te 1558 werd te Hoogstraten een Kapittelraad gehouden om een zekere mobilisatie te bespreken tegen de dreiging in Europa van de Osmanen. Men besloot toen tot een zekere efficiëntie binnen de organisatie van de Orde en men verkoos zelfs koning Filips II tot Grootmeester van de Orde. Het zou tot 1868 duren eer de Ridderorde van het Heilig Graf definitief geconstitueerd werd onder leiding van Paus Pius IX. De voor de tijdsgeest gevoelige Paus Leo XIII maakte het in 1888 voor de dames mogelijk tot de Orde toe te treden.
De Ridderorde staat vandaag onder direct toezicht van de Paus via de Grootmeester Kardinaal J.B. Foley en de Groot-Prior Fouad Twal, Patriarch van Jeruzalem. Wereldwijd zijn er circa 25.000 leden verdeeld over 54 commanderijen . België telt een 360 leden, waaronder 90 dames en een twintigtal priesters en 5 bisschoppen. De Onze Lieve Vrouwkerk van de Zavel geldt als Kapittelkerk tot het centrum van de Orde.
De Ridderorde van het Heilig Graf is een lekenorganisatie zonder de verplichting om van adellijke afkomst te zijn. De orde staat open voor personen die het katholieke geloof met eerbied en begeestering belijdt. De mogelijke kandidaten worden voorgedragen door een lid van de Orde en aan de Kanselier voorgesteld, die op zijn beurt de motivatie en christelijk geïnspireerde levenshouding wenst door te lichten. Tijdens een voorperiode kunnen de kandidaat leden deelnemen aan de activiteiten van de Landscommanderij en zo te velde kennismaken met het leven binnen de Orde.
De Ridderorde van het Heilig Graf heeft tot doel bij te dragen tot de ondersteuning van de spirituele en sociale ontwikkeling van de minderbedeelde Christenen in het Heilig land, met name Jordanië, Israël en Palestina. De Belgische Landscommanderij en haar stichting hebben met medefinanciering van het Belgische Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking 4 scholen in Jordanië gebouwd te Ader, Salt, Hosson en Madaba. Verder worden er verschillende educatieve en caritatieve instellingen ondersteund: een ziekenhuis te Jeruzalem en een weeshuis op de Olijfberg en te Bethanië (Jeruzalem), een rusthuis te Abu Dis (Jeruzalem), een kleuterschool en lagere school te Anjara (Jordanië) en een centrum voor gehandicapten te Amman. Alhoewel in eerste instantie de hulp aan de Christelijke minderheid centraal staat, reikt de solidariteit over deze grenzen heen. Joden, Palestijnen, Christenen, Moslims, ea. gelovigen komen rechtstreeks en onrechtstreeks in contact met de materiële en geestelijke hulp vanuit de Landscommanderijen. Een mogelijke vrede tussen deze gemeenschappen kan maar ontstaan uit een wederzijdse erkenning van ieders geloof en cultuur. De mystieke Charles de Foucauld, die zich rond 1900 als kluizenaar in de Sahara terugtrok temidden van de moslims, beoogde in zijn roeping een broederlijkheid en respect samen met de moslims. Hij schreef: We zijn alle broeders met één gemeenschappelijke Vader in de hemel, laten wij ieder de beste middelen gebruiken, het spreken en het zwijgen, de goedheid en broederlijke genegenheid om zo Jezus voor ons te winnen. Vandaag de dag is het meer dan belangrijk Christus tegenwoordig te kunnen stellen in een omgeving van Joden en Moslims om zo tot een basis van dialoog te kunnen komen. Tijdens een toespraak van de Patriarch van Jeruzalem in 2007 voor onze leden te Brussel kwam duidelijk te boven dat de hoogstnoodzakelijke vrede indirect zal ontstaan vanuit een steeds bredere bevolkingsgroep van jonge mensen die over de grenzen van hun geloof heen respect zoeken voor hun medebroeders. Via kleine organisaties waarin zowel Palestijnen, Joden als Moslims vertegenwoordigd zijn is er een grotere drang en wil tot oplossingen dan vanuit de machtige politiek. In dat kader organiseerde in 2008 onze Orde een uitwisseling met enkele scouts-verantwoordelijken vanuit het Heilig Land met Belgische scouts.
De verschillende scholen, rust-en ziekenhuizen die door de Orde ondersteund worden en een christelijke signatuur hebben zullen altijd hun instellingen openstellen voor de niet-christenen vanuit hun omgeving. Dit doet een wederzijds begrip ontstaan tussen de verschillende religies en stimuleert een religieuze verdraagzaamheid. Respect voor elkaar overstijgt de geloofsbelemmeringen en kan de bloedige politieke tegenstellingen overbruggen.
Vanuit dit standpunt en kernachtige ideaal trachten de leden van de Orde hun steentje bij te dragen in het Heilig Land. De broederlijkheid tussen de leden tijdens de verschillende samenkomsten in België wordt weerspiegeld door een warme broederlijkheid met de vele gedreven hulpverleners en geestelijken ter plaatse. Het is de bedoeling dat de leden van de Orde minstens éénmaal in hun leven samen met andere leden of niet-leden de jaarlijkse bedevaart naar het Heilig Land meemaken. Naast de geestelijke ondersteuning door gebed en vieringen ziet men dan ter plaatse op een hartverwarmende wijze het resultaat van de jarenlange inspanningen. Het licht van vreugde, liefde en geluk kan men er terug vinden tussen de duisternis van de tumultueuze politieke tegenstrijdigheden. Men voelt er de afdruk van Christus hoop. Vele leden dragen moeilijke verantwoordelijkheden in hun dagdagelijkse beroep en zeggen vaak dat ze als het ware vernieuwd en versterkt terug uit het Heilig land komen om hun taken weer op te nemen.
De jongere generatie kan zich terecht afvragen of een ridderorde nog van de tijd is. Zij staren zich soms blind op de oude symboliek,liturgie en gewaden die zij niet meer kunnen plaatsen in hun gedachten. Laten we duidelijk zijn dat de symboliek ondergeschikt is aan het essentiële, en de mantelkap slechts weinig uit de kast gehaald wordt, tenzij er een investituur of bijzondere eucharistieviering plaatsvindt in besloten kring .
Door het streven en verdedigen van de christelijke waarden binnen de landscommanderij vloeit er onder het traditionele lover van de symboliek een beek van bescheidenheid. Tijdens de jaarlijkse verrijkende retraites onder leiding van eminente geestelijken is eens te meer de bescheidenheid te merken tussen de leden. Het kan zo puur en zo echt zijn.
Het spirituele is één van de belangrijkste bakens binnen de Orde. Conferenties nationaal of afzonderlijk per bisdom, retraites in beide landsgedeelte worden door boeiende sprekers ingekleurd met een zoektocht naar de kern en diepgang binnen het christelijke geloof.
Daarom zijn de conferenties ook soms erg verrijkend en kunnen zij zuurstof geven aan de innerlijke mens.
Persoonlijk ben ik al een vijftal jaren lid van de Orde en behoor tot de jongere generatie.
Even dacht ik dat het generatieverschil te groot zou zijn, maar deze stelling werd snel ontkracht. De interessante contacten uit alle hoeken van het land gepaard gaande met het onproblematisch in elkaar vloeien van de beide landstalen zijn boeiend evenals het uitwisselen van allerhande ideeën op een fundament van christelijke waarden is nu meer dan ooit verrijkend. De vieringen tijdens de Goede Week zullen ook dit jaar de onderlinge band bevestigen en verdiepen. De medebroeders en zusters vieren en gedenken samen het lijden en de opstanding. Met St. Augustinus en St. Franciscus over de schouder kijkend gaat het over meer dan zich bij elkaar voelen, het gaat vooral ook om een leven vanuit een gelijklopend geloof, met respect voor de diversiteit daarin. Elk jaar opnieuw is het weer goed om ons de vraag te stellen of de verrezen Heer Zich nog wel in ons herkent. En of de mensen, die onze wegen kruisen de Heer van Pasen in ons nog tegenkomen. Deze geloofsvisie, in verbinding met de eigen spiritualiteit van de Ridderorde wordt beleefd en gedeeld in de vieringen en bijeenkomsten van de Landscommanderij. Ook is dit niet uitsluitend voorbehouden aan de leden en kandidaat leden maar ook andere genodigden kunnen aanwezig zijn.
Vandaag is de diversiteit binnen de Orde verrijkend. Het verdiept ons geestelijk leven. Tijd voor ontmoeting en gesprek is daarbij van groot belang. Soms maken we ons zorgen over de werving van nieuwe leden, toch ben ik ervan overtuigd dat er meer en meer nood is naar de zoektocht van gelijkgestemden binnen het geloof. De Orde biedt naast haar spiritueel karakter een warme broederlijkheid die haar caritatieve taak als een lekenroeping zo goed mogelijk wenst in te vullen. Het Heilig Land en haar onbeschrijfelijk gevoel van blijvende aanwezigheid van Jezus wordt nog steeds omgord door terreur en pijnlijk verdriet. Het lijden van Christus is er nog dagelijks aanwezig. Nu dat hoop en Pasen opkomst zijn trachten de leden van de Ridderorde van het Heilig Graf in gebed met OLV. Koningin van Palestina hun hulp in het geteisterde Jordanië en Palestina zo goed als mogelijk te handhaven. Ik ben ervan overtuigd in de toekomst een blijvend aanknopingspunt te kunnen vinden met nieuwe leden die zich samen met de leden van de Belgische Landscommanderij gesterkt zouden voelen met onze christelijk geïnspireerde broederlijke en caritatieve idealen.
Louis Kruyfhooft.
Voor meer info kan u terecht op de website: www.holysepulchre.be